Tăng huyết áp (cao huyết áp) - Các giai đoạn và nguyên nhân?

Tăng huyết áp là gì? 

Tăng huyết áp hay còn gọi là huyết áp cao xảy ra khi máu di chuyển qua các động mạch với áp suất cao hơn bình thường. Áp lực này phụ thuộc vào sức cản của mạch máu và tim phải làm việc chăm chỉ như thế nào. Tăng huyết áp có thể dẫn đến các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng và sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, suy tim và / hoặc bệnh thận. Gần một nửa số người trưởng thành ở Việt Nam bị cao huyết áp. Nhiều người trong số những người trưởng thành này thậm chí không nhận thức được tình trạng tăng huyết áp của họ. Số đo huyết áp được tính bằng milimét thủy ngân (mm Hg). Nó có hai số.

Số đầu (áp suất tâm thu). Số đầu tiên hoặc số trên đo áp lực trong động mạch khi tim đập.

Số đáy (áp suất tâm trương). Số thứ hai, hoặc thấp hơn, đo áp lực trong động mạch của bạn giữa các nhịp đập.

Tăng huyết áp giai đoạn 1

Tăng huyết áp giai đoạn 1 được định nghĩa là HA tâm thu 130-139 và HA tâm trương 80-89 mmHg. Nên đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ trong 10 năm của bệnh nhân bằng cách sử dụng công  cụ tính nguy cơ bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch (ASCVD)  để xác định lịch trình điều trị và theo dõi thích hợp. 

Rủi ro ASCVD dưới 10%:

Bệnh nhân nên thực hiện các thay đổi lối sống lành mạnh một mình nếu nguy cơ ASCVD của họ dưới 10%. Mức HA của bệnh nhân nên được đánh giá trong 3-6 tháng. 

ASCVD lớn hơn 10%:

Thay đổi lối sống lành mạnh kết hợp với thuốc hạ HA (đơn chất) là phương pháp điều trị được khuyến cáo nếu nguy cơ ASCVD của bệnh nhân lớn hơn 10% hoặc nếu bệnh nhân có bệnh tim mạch lâm sàng, đái tháo đường hoặc bệnh thận mãn tính. Sau khi bắt đầu điều trị, mức HA của bệnh nhân nên được đánh giá lại sau một tháng. Nếu mục tiêu HA của bệnh nhân được đáp ứng sau một tháng, bệnh nhân có thể được đánh giá lại sau 3-6 tháng. Nếu không đạt được mục tiêu HA sau một tháng, nên xem xét một loại thuốc hoặc phương pháp chuẩn độ khác.1 Bệnh nhân nên tiếp tục tái khám với bác sĩ hàng tháng cho đến khi mức HA được kiểm soát.

Tăng huyết áp giai đoạn 2

Tăng huyết áp giai đoạn 2 được định nghĩa là HA tâm thu ≥140 mmHg và HA tâm trương ≥90 mmHg. Kết hợp giữa thay đổi lối sống lành mạnh và thuốc hạ HA (hai thuốc đầu tay thuộc các nhóm khác nhau) là kế hoạch chăm sóc được khuyến nghị cho bệnh nhân tăng huyết áp giai đoạn 2. Nếu mục tiêu HA của bệnh nhân đạt được sau một tháng điều trị, họ có thể được đánh giá lại sau 3-6 tháng. Nếu không đạt được mục tiêu HA sau một tháng điều trị, nên cân nhắc một loại thuốc hoặc phương pháp chuẩn độ khác cùng với việc tái khám hàng tháng với bác sĩ của họ cho đến khi HA được kiểm soát. 

Tăng huyết áp giai đoạn 3

Tăng huyết áp giai đoạn 3 thực sự được gọi là “giai đoạn 1”. Tâm thu từ 140 đến 159 mm Hg và tâm trương là từ 90 đến 99 mm Hg. Một người ở giai đoạn 1 có nguy cơ bị một loạt các biến chứng sức khỏe do tăng huyết áp giai đoạn 3 mức độ trung bình. Tại thời điểm này, một người sẽ được thử dùng thuốc để giảm huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim và / hoặc đột quỵ. Những loại thuốc này bao gồm thuốc ức chế men chuyển, thuốc chẹn thụ thể angiotensin, thuốc chẹn beta, thuốc lợi tiểu thiazide và thuốc chẹn kênh canxi. Họ cũng sẽ phải thay đổi chế độ ăn uống và lối sống. 

Tăng huyết áp giai đoạn 4

Tăng huyết áp giai đoạn 4 “giai đoạn 2”. Tâm thu là 160 mm Hg hoặc cao hơn và tâm trương là 100 mm Hg hoặc cao hơn. Tại thời điểm này, bệnh tăng huyết áp giai đoạn 4 của một người sẽ được xếp vào loại trầm trọng. Do đó, họ rất có thể sẽ được đề nghị một liệu pháp hai loại thuốc để thử và hạ huyết áp. Một vài người ở giai đoạn 2 tăng huyết áp có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch vành, có thể dẫn đến đau tim hoặc đột quỵ. Bạn sẽ phải kiểm tra huyết áp thường xuyên và tuân theo một chế độ nghiêm ngặt bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục và thay đổi lối sống.  

Nguyên nhân tăng huyết áp

Có hai loại huyết áp cao.

Tăng huyết áp nguyên phát (cơ bản)

Đối với hầu hết người lớn, không có nguyên nhân xác định nào gây ra huyết áp cao. Đây là loại huyết áp cao, được gọi là tăng huyết áp nguyên phát (cơ bản), có xu hướng phát triển dần dần trong nhiều năm.

Tăng huyết áp thứ phát

Một số người bị huyết áp cao do một bệnh lý có từ trước. Loại cao huyết áp này, được gọi là tăng huyết áp thứ phát, có xu hướng xuất hiện đột ngột và gây ra huyết áp cao hơn so với tăng huyết áp nguyên phát. Các tình trạng và thuốc khác nhau có thể dẫn đến tăng huyết áp thứ phát, bao gồm:

Khó thở khi ngủ

Bệnh thận

Khối u tuyến thượng thận

Các vấn đề về tuyến giáp

Một số khiếm khuyết mà bạn sinh ra (bẩm sinh) trong mạch máu

Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai, thuốc cảm, thuốc thông mũi, thuốc giảm đau không kê đơn và một số loại thuốc theo toa

Ma túy bất hợp pháp, chẳng hạn như cocaine và amphetamine

Các yếu tố rủi ro dẫn tới cao huyết áp

Huyết áp cao có nhiều yếu tố nguy cơ, bao gồm:

Tuổi tác: Nguy cơ cao huyết áp tăng lên khi bạn già đi. Cho đến khoảng 64 tuổi, huyết áp cao phổ biến hơn ở nam giới. Phụ nữ có nhiều khả năng bị cao huyết áp sau 65 tuổi.

Lịch sử gia đình: Huyết áp cao có xu hướng gia đình.

Thừa cân hoặc béo phì. Bạn càng cân nặng, bạn càng cần nhiều máu hơn để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho các mô của bạn. Khi lượng máu chảy qua các mạch máu của bạn tăng lên, thì áp lực lên thành động mạch cũng tăng theo.

Không hoạt động thể chất: Những người không hoạt động thường có nhịp tim cao hơn. Nhịp tim của bạn càng cao, tim của bạn càng phải làm việc nhiều hơn với mỗi lần co bóp và lực tác động lên động mạch càng mạnh. Ít hoạt động thể chất cũng làm tăng nguy cơ thừa cân.

Sử dụng thuốc lá: Không chỉ hút hoặc nhai thuốc lá ngay lập tức làm tăng huyết áp của bạn tạm thời, mà các hóa chất trong thuốc lá có thể làm hỏng lớp niêm mạc của thành động mạch của bạn. Điều này có thể khiến động mạch của bạn bị thu hẹp và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Khói thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.

Bạn dùng quá nhiều muối (natri) trong các bữa ăn: Quá nhiều natri trong chế độ ăn uống của bạn có thể khiến cơ thể giữ nước, làm tăng huyết áp.

Bạn thiếu kali trong chế độ ăn uống: Kali giúp cân bằng lượng natri trong tế bào của bạn. Sự cân bằng hợp lý của kali là rất quan trọng để có sức khỏe tốt của tim. Nếu bạn không có đủ kali trong chế độ ăn uống của mình, hoặc bạn mất quá nhiều kali do mất nước hoặc các tình trạng sức khỏe khác, natri có thể tích tụ trong máu của bạn.

Uống quá nhiều rượu: Theo thời gian, uống nhiều rượu bia có thể gây hại cho tim của bạn. Uống nhiều hơn một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hơn hai ly mỗi ngày đối với nam giới có thể ảnh hưởng đến huyết áp của bạn.

Nếu bạn uống rượu, hãy uống có chừng mực. Đối với người lớn khỏe mạnh, điều đó có nghĩa là tối đa một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly mỗi ngày đối với nam giới. Một thức uống tương đương với 12 ounce bia, 5 ounce rượu vang hoặc 1,5 ounce rượu loại 80 độ.

Căng thẳng: Mức độ căng thẳng cao có thể dẫn đến tăng huyết áp tạm thời. Các thói quen liên quan đến căng thẳng như ăn nhiều, sử dụng thuốc lá hoặc uống rượu có thể dẫn đến tăng huyết áp hơn nữa.

Một số điều kiện mãn tính: Một số bệnh mãn tính cũng có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp, bao gồm bệnh thận, tiểu đường và ngưng thở khi ngủ.

Đôi khi mang thai cũng góp phần làm tăng huyết áp thai kỳ.

Mặc dù huyết áp cao phổ biến nhất ở người lớn, nhưng trẻ em cũng có thể có nguy cơ mắc bệnh. Đối với một số trẻ em, huyết áp cao là do các vấn đề về thận hoặc tim. Nhưng đối với ngày càng nhiều trẻ em, thói quen lối sống kém - chẳng hạn như chế độ ăn uống không lành mạnh và thiếu tập thể dục - góp phần làm tăng huyết áp.

Đọc thêm:

• + Tổng hợp các thực phẩm tốt nhất cho bệnh cao huyết áp

+ Tổng hợp 7 loại thức uống giúp bạn giảm huyết áp